लशुनाद्य घृत (वातज गुल्म)

तुलां लशुनकन्दानां पृथक्पञ्चपलांशकम्।। पञ्चमूलं महच्चाम्बुभारार्धे तद्विपाचयेत्। पादशेषं तदर्धेन दाडिमस्वरसं सुराम्।। धान्याम्लं दधि चादाय पिष्टांश्चार्धपलांशकान्। त्र्यूषणत्रिफलाहिङ्गुयवानीचव्यदीप्यकान्।। साम्लवेतससिन्धूत्थदेवदारून्पचेद्घृतात्। तैः प्रस्थं तत्परं सर्ववातगुल्मविकारजित्।। .हृ.चि.14/22-25

क्र.सं. घटक द्रव्य प्रयोज्यांग अनुपात
1 लहसुन (Allium sativum) कन्द 4,800 कि.ग्रा.
2 बिल्व (Aegle marmelos Corr.) मूल/त्वक् 240 ग्रा.
3 श्योनाक (Oroxylum indicum) मूल/त्वक् 240 ग्रा.
4 गाम्भारी (Gmelina arborea) मूल/त्वक् 240 ग्रा.
5 पाटला (Stereospermum suaveolens) मूल/त्वक् 240 ग्रा.
6 अग्निमंथ (Clerodendrum phlomidis) मूल/त्वक् 240 ग्रा.
7 क्वाथार्थ जल (Water) 48 ली.
8 दाड़िम स्वरस फल 6 ली.
9 सुरा 6 ली.
10 धान्याम्ल (Coriandrum sativum Linn.) बीज 6 ली.
11 दधी (Curd) 6 कि.ग्रा.
12 शुण्ठी (Zingiber officinale Rosc.) कन्द 24 ग्रा.
13 मरीच (Piper nigrum Linn.) फल 24 ग्रा.
14 पिप्पली (Piper longum Linn.) फल 24 ग्रा.
15 हरीतकी (Terminalia chebula Retz.) फलमज्जा 24 ग्रा.
16 बिभीतक (Terminalia bellirica Roxb.) फलमज्जा 24 ग्रा.
17 आमलकी (Emblica officinalis Gaertn.) फलमज्जा 24 ग्रा.
18 हिंगु (Ferula narthex Boiss.) निस्त्राव 24 ग्रा.
19 यवानी (Trachyspermum ammi (Linn.) Sprague) फल 24 ग्रा.
20 अजमोदा (Carum Roxburghianum (DC) Craib.) फल 24 ग्रा.
21 अम्लवेतस (Solena amplexicaulis) फल 24 ग्रा.
22 चव्य (Piper retrofractum Vahl.) काण्ड 24 ग्रा.
23 सैंधव लवण (Salt) 24 ग्रा.
24 देवदारु (Cedrus deodara (Roxb.) Loud.) सार 768 ग्रा.
25 गोघृत (Ghee)

 

मात्रा 12 ग्रा.

अनुपान गर्म दूध या गर्म जल।

गुण और उपयोगयह घृत वातरोगों के लिए बहुत लाभदायक है, सभी प्रकार के वातरोग इसके सेवन से नष्ट होते हैं। पेट में वायु बनना, पेट फूलना आदि पेट से संबंधित रोग भी इसके सेवन से नष्ट होते हैं।

आचार्य श्री बालकृष्ण

आचार्य बालकृष्ण, आयुर्वेदिक विशेषज्ञ और पतंजलि योगपीठ के संस्थापक स्तंभ हैं। चार्य बालकृष्ण जी एक प्रसिद्ध विद्वान और एक महान गुरु है, जिनके मार्गदर्शन और नेतृत्व में आयुर्वेदिक उपचार और अनुसंधान ने नए आयामों को छूआ है।

Share
Published by
आचार्य श्री बालकृष्ण

Recent Posts

  • आयुर्वेदिक दवाएं

कब्ज से छुटकारा पाने के लिए अपनाएं पतंजलि दिव्य त्रिफला चूर्ण

आयुर्वेदिक ग्रंथों के अनुसार, त्रिफला चूर्ण पेट से जुड़ी समस्याओं के लिए बेहद फायदेमंद है.…

2 years ago
  • आयुर्वेदिक दवाएं

डायबिटीज को नियंत्रित रखने में सहायक है पतंजलि दिव्य मधुनाशिनी वटी एक्स्ट्रा पावर

डायबिटीज की बात की जाए तो भारत में इस बीमारी के मरीजों की संख्या साल…

2 years ago
  • आयुर्वेदिक दवाएं

त्वचा से जुड़ी समस्याओं के इलाज में उपयोगी है पतंजलि दिव्य कायाकल्प वटी

मौसम बदलने पर या मानसून सीजन में त्वचा से संबंधित बीमारियाँ काफी बढ़ जाती हैं.…

2 years ago
  • आयुर्वेदिक दवाएं

युवाओं के लिए अमृत है पतंजलि दिव्य यौवनामृत वटी, जानिए अन्य फायदे

यौन संबंधी समस्याओं के मामले में अक्सर लोग डॉक्टर के पास जाने में हिचकिचाते हैं…

2 years ago
  • आयुर्वेदिक दवाएं

मोटापे से छुटकारा पाने के लिए अपनाएं पतंजलि मेदोहर वटी

पिछले कुछ सालों से मोटापे की समस्या से परेशान लोगों की संख्या तेजी से बढ़ती…

2 years ago
  • आयुर्वेदिक दवाएं

पेट से जुड़े रोगों को ठीक करती है पतंजलि दिव्य गोधन अर्क, जानिए सेवन का तरीका

अधिकांश लोगों का मानना है कि गौमूत्र के नियमित सेवन से शरीर निरोग रहता है.…

2 years ago